Zagospodarowanie utwardzeń na terenie własnym – aspekty projektowe w branży drogowej

W projektach zagospodarowania terenu dla inwestycji kubaturowych, jednym z kluczowych elementów opracowania jest część dotycząca utwardzeń – powierzchni przeznaczonych do ruchu samochodowego, pieszego i rowerowego. Architekci, opracowujący koncepcje układu funkcjonalnego działki, coraz częściej poszukują współpracy z projektantami branży drogowej, którzy opracują niezbędny wkład komunikacyjny – od analizy geometrii doboru konstrukcji nawierzchni po sprawdzenie przejezdności pojazdów specjalnych.

Zakres opracowania branży drogowej w projektach

zagospodarowania terenu

Projektant drogowy, uczestnicząc w opracowaniu projektu zagospodarowania terenu, odpowiada między innymi za:

• projekt komunikacji wewnętrznej: jezdni manewrowych, dojazdów, chodników, dróg pożarowych, zatok postojowych, miejsc dostaw, ramp i placów manewrowych,

• dobór konstrukcji nawierzchni zgodnie z kategorią obciążenia ruchem oraz warunkami gruntowo‑wodnymi,

• zaprojektowanie skutecznego sposobu odwodnienia powierzchni utwardzonych,

• analizę i optymalizację promieni skrętów, łuków poziomych i pochyleń podłużnych,

• koncepcję organizacji ruchu na terenie własnym,

• zapewnienie zgodności z przepisami dotyczącymi dostępności dla osób z niepełnosprawnościami i ograniczeniami ruchu.

  
  

Projektowanie dróg pożarowych i dojazdów technicznych

Zgodnie z Rozporządzeniem Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U.2009.124.1030), drogi pożarowe muszą zapewniać dojazd pojazdom ratowniczym do strefy oddziaływania pożaru. Projektant drogowy określa:

• minimalną szerokość drogi pożarowej (4,0 m) oraz odpowiednią nośność,

• maksymalne możliwe spadki podłużne i poprzeczne jezdni,

• zapewnienie minimalnych promieni łuków poziomych,

• minimalne odległości krawędzi drogi od elewacji i hydrantów,

• wymagane urządzenia ułatwiające manewrowanie na końcach dróg.

  
  

Ruch samochodowy i analiza przejezdności

W ramach opracowania warto przewidzieć symulację przejezdności (swept path analysis) pojazdów charakterystycznych:

• śmieciarki,

• samochodu dostawczego,

• pojazdu obsługi przeciwpożarowej,

• autobusów lub busów w inwestycjach użyteczności publicznej.

Analiza taka wykonywana jest w środowisku CAD z wykorzystaniem bibliotek pojazdów zgodnych z rozporządzeniem o warunkach technicznych dróg publicznych. Pozwala to uniknąć kolizji geometrii drogi z elementami zagospodarowania działki, takimi jak ogrodzeniem, wjazdami, czy małą architekturą.

Nawierzchnie dla ruchu pieszego i kołowego

Projekt nawierzchni powinien uwzględniać zróżnicowany charakter użytkowania:

• ciągi piesze – preferowane są nawierzchnie z kostki betonowej klasy min. C30/37, układane z fugami przepuszczalnymi,

• ścieżki rowerowe i pieszo‑rowerowe – nawierzchnie o równej strukturze (nawierzchnia bitumiczna o drobnym uziarnieniu lub płyty betonowe szlifowane),

• dostępność – pochylone dojścia do budynków i przejścia przez krawężniki powinny mieć nachylenie nieprzekraczające 6%, minimalną szerokość 1,2 m dla dojść pieszych i 2,0 m dla tras wspólnych,

• uwzględnienie geometrycznej i materiałowej ciągłości tras dla wózków inwalidzkich, transportowych i dziecięcych.

W rejonach bram, furtek i wejść nie zaleca się stosowania nawierzchni z drobnego kruszywa – utrudnia ono poruszanie się osobom z ograniczoną mobilnością.

Rodzaje polecanych nawierzchni na terenie wewnętrznym znajdziesz tu.

Obsługa odwodnienia i bilans powierzchni biologicznie czynnej

Warto pamiętać, że zgodnie z art. 29 ust. 4 pkt 4 ustawy Prawo budowlane, utwardzenie powierzchni gruntu na działkach budowlanych nie wymaga pozwolenia na budowę, jednak musi być zgodne z zapisami planu miejscowego. Projektant drogowy zapewnia:

• właściwe spadki podłużne i poprzeczne nawierzchni (min. 0,5–2,0%),

• włączenie odwodnienia do kanalizacji deszczowej lub retencyjnej,

• zachowanie minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej zgodnie z MPZP (np. 30–40% w zabudowie jednorodzinnej, 20% w usługowej).

• konstrukcja musi gwarantować retencję i infiltrację wód opadowych – często stosuje się tu nawierzchnie drenażowe lub bruk o zwiększonej przepuszczalności.

  
  

  Odpowiednio zaprojektowane niższe warstwy konstrukcji pozwolą bezpiecznie odprowadzić wodę deszczową w niższe warstwy bez utraty nośności.

  
  

Dobór konstrukcji nawierzchni

Konstrukcja utwardzenia zależy od kategorii ruchu.Najczęściej projektuje się:

• KR0-KR2 – dla ruchu osobowego i sporadycznych dostaw (grubość konstrukcji 25–35 cm, kostka brukowa 6–8 cm),

• KR2–KR3 – dla regularnego ruchu dostawczego i pojazdów pożarowych (nawierzchnia betonowa lub z płyt prefabrykowanych, podbudowa 40–50 cm, kostka brukowa 8-10cm),

• wyższe kategorie ruchu przeznaczone dla placów manewrowych o dużym natężeniu ruchu ciężkiego (nawierzchnia dobierana indywidualnie),

• nawierzchnie półprzepuszczalne dla terenów biologicznie czynnych (ażurowe płyty drogowe, kratki trawiaste).

Dobór warstw i ich parametrów wytrzymałościowych wymaga analizy nośności podłoża i poziomu wód gruntowych. Projektant powinien oprzeć rozwiązania na aktualnym Katalogu Typowych Konstrukcji Nawierzchni Podatnych i Półsztywnych (WR-D-61 - Wzorce i standardy rekomendowane przez Ministra właściwego ds. transportu). i Katalogu Typowych Konstrukcji Nawierzchni Sztywnych (WR-D-62 - Wzorce i standardy rekomendowane przez Ministra właściwego ds. transportu).

Współpraca międzybranżowa z architektem

Dobrze opracowany wkład branży drogowej stanowi integralny element projektu zagospodarowania terenu.

Z punktu widzenia architekta:

• pozwala utrzymać spójność estetyczną i funkcjonalną nawierzchni,

• ułatwia uzyskanie pozytywnej opinii rzeczoznawców PPOŻ.,

• skraca procedurę uzgodnień formalnych w zakresie organizacji ruchu.

Projektant drogowy powinien być włączony w proces koncepcyjny na wczesnym etapie, tak by geometrycznie skoordynować obsługę komunikacyjną z kubaturą i sieciami podziemnymi.

Podsumowanie

Profesjonalne opracowanie projektu zagospodarowania utwardzeń na terenie własnym wymaga ścisłej współpracy architekta i projektantów branżowych, w tym projektanta drogowego. Uwzględnienie wymagań pożarowych, zapewnienie przejezdności pojazdów komunalnych, racjonalny dobór konstrukcji nawierzchni i odprowadzenia wód opadowych – to elementy, które decydują o bezpieczeństwie i trwałości całej inwestycji w perspektywie wieloletniego użytkowania.

Dobrze zaprojektowane układy komunikacyjne zwiększają funkcjonalność obiektu, a dla biur architektonicznych stanowią gwarancję kompleksowego opracowania zgodnego z obowiązującymi przepisami i standardami technicznymi.